YOGA FILOZOFIJA

Danas ne postoji jedna jedinstvena joga filozofija, ona se menjala i prilagođavala u zavisnosti od istorijskog perioda, vrste joge i pristupa neke joga škole ili yoga sistema (bilo hatha yoga, radža yoga, bhakti, kundalini ili gyana yoga sistema i njihovih sinteza) te se samo može govoriti o joga filozofijama.

Ipak, postoje neke zajedničke karakteristike svih joga filozofija:

1. Analiza čovekove životne situacije i njegovih uslovljenosti – najčešće izražene pojmom karmana, zakonom opšte uzročnosti, koji čini da je čovek deo kosmosa i primorava ga da, pod raznim uslovima, nastavlja svoju egzistenciju, krug rađanja i smrti iliti samsaru. NApredni yogiji svoju životnu situaciju i stanje svog uma analiziraju tehnikama samoposmatranja (pratjahare i svađaje) tehnikom viveke (razdvajanje bitnog od nebitnog, apsolutnog od prolaznog, atmana otj. puruše od prirode tj. prakrti ili maye-iluzije) u kombinacijom sa  tehnikom vičare (gyana yoga) ili atma gyane (radža yoga) samoanalize, koja može biti intelektualna (kontemplacija - od manane do gyanane - tj. kontemplacija o pravom ja od razmišljanja do znanja) ili meditativna (meditacija na pravo ja - atma dyana).

Kroz razumevanje činjenice da se svaka energija ili karma (ili samskara pa i želja) na kraju istroši, napredni yogi ne stvarajući novu karmu, jednostavno pusti da se stare karme istroše, i kada nema daljih samkara i karmi koje će uznemiravati ili uzbuđivati um, on se prirodno smiruje ili prelazi u stanje koje se zove nivritti (stanje uma bez vrittija - najviše stanje uma).

2. Postuliranje postojanja kosmičke iluzije (jedan od pojmova za nju je maya-po vedanti), podržavane od strane čovekove svesti, tako dugo dok je čovek zaslepljen neznanjem (avidya-metafizički pojam neznanja po Patanđaliju).

3. Postuliranje postojanja apsolutne stvarnosti „smeštene“ negde izvan kosmičke iluzije i izvan ljudskog iskustva odredjenog karmanom – označene terminima: brahman, puruša, čisto biće, apsolut, sopstvo (atman), nirvana, transcendentalno, neuslovljeno, neuništivo...

Gyana (Apsolutno Znanje) se dostiže metodama Gjana Yoge tj. kroz Veragju(odvezanost čula i uma od kosm iluzije-Maje), Viveku (sposobnost razlikovanja prave ili duhovne stvarnosti od iluzorne - čulno vidljive stvarnosti) i Vičaru (samoanalizu i samoistraživanje meditacijom), te metodama Rađa yoge Dharanom, Dyanom i Pratyaharom (koncentracijom i meditacijiom, i kontrolom čula/prane/uma).

4. I na kraju, sredstva da se dostigne to Biće, odgovarajuće tehnike kojima se postiže oslobođenje (mokša, mukti, nirvikalpa samadhi,...) od uslovljenosti. U svim jogama ova tehnika ili stanje se zove Samadhi, trans u kome se poništava dualnost individualne svesti sa Univerzalnom, stanje iznad uma, koje transcendira um, područje čistog bića, ideal moderne zapadne filozofije.

Joga je istovremeno i cilj (samadhi- krajnja usresređenost, prosvetljenje) i sredstvo (4 glavne vrste yoge i više pomoćnih yoga) i put (sadhana - individualne yoga vežbe prilagođene pojedincu) do tog cilja. No, Joga je danas i stil života, vrsta antistres terapije, a može se reći da je za jogije ceo život Yoga tj. kontinuirana praksa (vežbači joge - sadhake, čele - inicirani vežbači joge) ili podučavanje yoge (ačarje - joga učitelji, tj. inicirani gurui i svamiji, ili instruktori joge - sertifikovani ili diplomirani treneri joge).